Bankacılık Sektöründe Blockchain

Özellikle finans sektöründe Dağıtılmış Defter Teknolojisi (DLT) olarak da bilinen blockchain teknolojisi paylaşılmış/değiştirilemeyen dijital veri tabanlarının oluşturulmasında kullanılmaktadır. Günümüzde global ölçekte bankalar incelendiğinde neredeyse tamamına yakının blockchain teknolojisi üzerine çalışmalar yürütmekte olduğunu görmekteyiz. Ancak, bankaların amacı ve bu teknolojileri uygulama yöntemleri farklılık göstermektedir.

Temelde bankalar global ve lokal ölçekte çeşitli konsorsiyumlar kurmakta, blockchain üzerine çalışan FinTech’lere yatırımlar yapmakta, FinTech’lerle iş ortaklığı kurmakta veya kendi içerisinde blockchain tabanlı çözümler ayağa kaldırmaktalar.

Her yeni teknolojide yaşandığı gibi blockchain’de de pazarın regüle edilmemesi bankaların önündeki en büyük sorun olarak kabul edilmektedir. Bunun da önüne geçmek için globalde bazı büyük bankalar düzenleyici otorite ile birlikte blockchain projelerini pilota almaktalar.

Bankaların blockchain teknolojisine bu kadar ilgi göstermesinin temelde bazı nedenleri var. Bunlar;

1.Maliyet tasarrufu ve verimlilik
Blockchain tabanlı sistemler banka içerisindeki manuel süreçlerin otomasyonunda rol alabilmekteler. Bu sayede operasyonel verimsizliğin önüne geçerek maliyet kazanımı elde edebilirler. Santander‘in FinTech 2.0 raporuna göre, blockchain tabanlı çözümler sektörde yıllık $20 milyar’a yakın cost-saving (maliyet kazanımı) sağlayabilir. 

2.Startup’lar aracılığıyla rekabet üstünlüğünü elde etmek
Blockchain tabanlı çözümler geliştiren FinTech’ler sayesinde bankalar müşterilerine uluslararası para gönderme işlemini daha ucuza, daha hızlı ve daha kullanıcı dostu ara yüzlerle sunmaktadırlar.

3.Yeni iş modelleri oluşturmak
Merkezi organları ve eski altyapılarının üstesinden gelmek için de bankalar blockchain teknolojisine başvurmaktalar. En basit örneği ise günümüzde bile 7/24 para transferi gerçekleştirmek istenildiğinde bankaların karşısına bir merkez bankası veya aracı bir kurum çıkmaktadır. Bu yüzden yeni iş modelleri geliştirmekteler. Aşağıdaki grafik EFMA‘nın 2016’da hazırladığı bir çalışmadan alınmıştır. Burada bahsettiğim 3 madde finansal kuruluşların blockchain teknolojisine yönelme nedenlerinin büyük bir çoğunluğunu oluşturmaktadır. Daha güncel bir anket çalışmasına ulaşmak isterseniz de Deloitte‘un 2018’de yayınladığı raporun 21. sayfasına bakmanızı önerebilirim.

Hangi amaç için bu teknolojiye ilgi duyduklarını açıkladıktan sonra, bunu nasıl yaptıklarına tekrardan odaklanalım.

Konsorsiyumlar: Globalde popüler 2 konsorsiyum bulunmaktadır.
1.R3: İlk başta sadece bankalar arasında oluşturulan bu konsorsiyum, 2016 yılı itibariyle sigortacılık ve teknoloji iş ortaklarını da bünyesine dahil ederek yoluna devam etmektedir. Bu noktada da 2016 yılında, finansal servis sağlayıcılarının kullanımı için açık kaynak blockchain platformu Corda ayağa kaldırılmıştır.

2.The Hyperledger Project: R3’ten farklı olarak Hyperledger çözümleri çeşitli sektörleri adreslemektedir, sadece finans sektörüyle sınırlı kalınmamıştır. 250’nin üzerinde üye ile çok farklı sektörlerde yayılmaya devam etmektedir. 

Bu alanda fark yaratabilmek için bir diğer yöntem ise Fintech’lerle iş ortaklığı kurmaktır. Barclays’in iş ortaklığı kurduğu 2 FinTech örneği gibi:
Wave ve Circle

UBS, Goldman Sachs ve Morgan Stanley gibi bazı bankalar da blockchain tabanlı çözümleri kendi içerisinde geliştirmeyi tercih edip bu alanda patentler üretmekteler. UBS’in şu ana kadarki en gelişmiş projesi dağıtılmış defter üzerinde yeni bir dijital para formu olan “Utility Settlement Coin” (USC)’dir. USC’nin geliştirilmesinde bir Fintech olan Clearmatics ve BNY Mellon, Deutsche Bank ve Santander’de rol oynamıştır.

Bu tarz girişimleri pek tabi saymak ile bitiremeyiz. JPMorgan’ın Ethereum tabanlı Quorum‘u ayağa kaldırarak 70’in üzerinde bankadan oluşan bir konsorsiyum kurması, Goldman Sachs’ın SETLcoin adıyla patent alması gibi daha nice örnekler bulunmaktadır.

Buradan çıkarılacak ders, zaman geçtikçe blockchain teknolojisi üzerine çok daha farklı use-case’lerin çıkacağıdır. 2009 yılından beri kripto para ile neredeyse eş tutulan blockchain artık yüzlerce farklı örneğiyle bir çok alanda yayılmaya devam etmektedir. Özellikle finans sektöründe, şirketler teknolojiyi yakından takip etmek ve rekabetten geri kalmamak için merkezi ekipler kurmakta ve bu alandaki konsorsiyumlara dahil olmaktalar.