TEDAŞ’ın Tarihi ve Günümüzdeki Konumu
Elektrik enerjisi dağıtım sektöründe birçok kamu kurumu ve özel şirket
faaliyet göstermektedir ve elektrik enerjisi dağıtım sektörü birden fazla
sektör için-elektromekanik, kablo, bakır, trafo, elektrik pano, bilgi teknoloji
gibi sektörler- lokomotif sektörlerden birisidir diye tanımlamak yanlış
olmayacaktır.
Elektrik enerjisi sektöründe yer alan özel sektör firmalarının
faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin bilinirliği, kamu
kuruluşlarının görev ve faaliyetlerine nazaran daha fazla olduğu söylenebilir. Özel
sektör şirketlerinin; gerek PR(public relation) çalışmalarının getirdiği
bilinirlik gerekse kariyer ve maddi beklentiler yönünden özel sektörün daha
geniş imkanlar sunduğuna dair olan inanç bu şirketleri özellikle genç mühendis
adayların nezdinde kamu kuruluşlarının bilinirliğinden bir adım ileridedir
demek yanlış olmayacaktır.
Akıllı Şebekeler olarak, TEDAŞ ile başlayan yazı serimiz sektördeyer alan diğer kamu kuruluşlarının yazıları ile devam edecektir. TEDAŞ nedir,tarihçesi nedir, hangi faaliyetlerde bulunur vb gibi sorulara yazımıziçerisinde cevap bulabileceğinizi umuyoruz.
Bu kuruluşlar içerisinde TEDAŞ(Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.)’ın
önemli bir yeri vardır. TEK(Türkiye Elektrik Kurumu) zamanından kalan bir
mirası taşımasının haricinde sokaktaki vatandaşa elektrik dağıtımı denildiği
zaman ilk akla gelen isimlerden birisidir TEDAŞ. Hem bu bilinirliğin vermiş olduğu popülarite
hem de tarihsel olarak TEK(Türkiye Elektrik Kurumu)’ten gelen sorumluluğu ile
TEDAŞ’ın önemi yadsınamaz.
20.YY’ın ilk çeyreğinde Türkiye elektrik ile tanışmış ve 1970
yılına kadar dağınık bir yapıda olan elektrik üretim, iletim, dağıtım ve satış
faaliyetleri TEK bünyesine alınarak bir bütünlük sağlanmıştır. 1993 yılında
daha etkin ve sürdürülebilir bir piyasa oluşturmak amacıyla TEK; Bakanlar Kurulunun 12.08.1993 tarih ve 93/4789 sayılı Kararı ile
TEAŞ(Türkiye Elektrik Üretim-İletim A.Ş.) ve TEDAŞ adı altında iki ayrı
İktisadi Devlet Teşekkülü olarak yeniden yapılandırılmıştır. 1994 yılında ise
TEDAŞ tüzel kişiliğine haiz olmuştur.
TEDAŞ 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı Özelleştirme Yüksek
Kurulu Kararı ile, elektrik dağıtım işletmelerinin yeniden yapılandırılması
amacıyla özelleştirme kapsam ve programına alınmıştır. Türkiye, 21 ayrı
elektrik dağıtım bölgesi yeniden belirlenerek; anonim şirketi(EDAŞ) bölgesine
ayrılmış ve 31.08.2013 tarihi itibariyle EDAŞ’lar ile TEDAŞ arasında hisse
devri sözleşmeleri tamamlanmıştır.
2013 yılının 3. çeyreği itibariyle tamamlanan özelleştirme
sonrasında TEDAŞ Genel Müdürlüğü varlığını korumuş olup; Özelleştirme Yüksek
Kurulunun, 25/04/2017 tarihli ve 2017/12 sayılı Kararı ile Türkiye Elektrik
Dağıtım A.Ş. özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak eski statülerine
iade edilmiştir.
14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı Resmî Gazetede TEDAŞ’ın mevcutana statüsü yayımlanmıştır. İlgili tarih ve sayılı Resmî Gazete Madde-5’teTEDAŞ; Teşekkül olarak tanımlanmıştır.
Hukuki bünyesi:
- TEDAŞ; tüzel kişiliğe sahip,
faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir İktisadi Devlet
Teşekkülüdür. - Teşekkül: 6446 sayılı Kanun, 233
ve 399 sayılı KHK ve bu Ana Statü hükümleri saklı kalmak üzere özel hukuk
hükümlerine tabidir. - Teşekkülün merkezi Ankara’dadır ve
ilgili olduğu Bakanlık, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığıdır.
TEDAŞ’ın amacı ve faaliyetleri, ilgili Resmî Gazetede yer alan
Madde-6’da belirtilmiştir.
Madde-6 kapsamında:
- Teşekkülün amacı: Devletin genel
ekonomisine ve politikasına uygun olarak verilen görev ve/veya yetkiler
kapsamında elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerinin, hizmet kalitesi ve
müşteri memnuniyeti çerçevesinde kontrolünü, denetimini, proje onay ve tesis
kabulünü, kamulaştırma işlemlerini yapmak ve koordinasyonunu sağlamak,
gerektiğinde elektrik enerjisinin dağıtım faaliyetlerini kârlılık ve verimlilik
ilkesi çerçevesinde ticari, ekonomik ve sosyal gereklere uygun biçimde yürütmek,
dağıtım varlıklarını işletmek veya işletme hakkını devretmektedir. - Teşekkül yukarıda belirtilen amacı
gerçekleştirmek üzere aşağıdaki faaliyetleri yürütür: - İlgili mevzuat çerçevesinde
elektrik dağıtım tesisleri için gerekli kamulaştırma işlemlerini yapmak, - Genel aydınlatma ile ilgili
verilen görevleri yapmak, - Bakanlıklar, ilgili kurum ve
kuruluşlar tarafından verilecek denetim görevlerini bedeli karşılığında yapmak, - 4/12/1984 tarihli ve 3096 sayılı
Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi,
Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun ile 24/11/1994
tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında özel
hukuk tüzel kişileri tarafından devralınıp işletilen dağıtım bölgeleri
dâhilinde dağıtım tesislerinin maliki sıfatıyla, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi
ile belirlenen esaslara göre gerekli iş ve işlemleri yapmak, - Dağıtım şirketlerinin operasyonel
şebeke ve yatırım faaliyetlerini; gereklilik, öncelik ve karakteristik yönünden
denetleme ile ilgili işlemler yapmak, - Gerektiğinde ve/veya görev
verildiğinde yurt içi ve/veya yurt dışında elektrik dağıtım faaliyetleri yapmak
veya yaptırmak, - Hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyetini
arttırmak için gerekli ARGE çalışmaları yapmak ve yeni performans kriterleri
belirlemek, - Proje kontrol ve onay, geçici ve
kesin kabul işlemleri vb. konuları bedeli karşılığında yapmak, - 2/8/2013 tarihli ve 28726 sayılı
Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Dağıtım ve Tedarik Lisanslarına
İlişkin Tedbirler Yönetmeliği kapsamında verilecek görevleri yapmak, - Laboratuvar ve eğitim tesisleri
kurmak, dağıtım şebekesinde kullanılacak malzeme ve teçhizat şartnamelerini
hazırlamak, şebekede kullanılacak malzeme veya teçhizat uygunluk
değerlendirmesine ilişkin belgelendirme sürecini yürütmek ve tüm bunlarla
ilgili belge/sertifika verme işlemlerini yapmak, - Yurt içi ve yurt dışında şirket
kurmak, şirkete ortak olmak veya şirketlerle işbirliği yapmak, - Ulusal ve uluslararası dağıtım
şirketlerine enerji danışmanlığı ve mühendislik faaliyetleri yapmak, - Faaliyetleri ile ilgili
belgeler/sertifikalar ve lisanslar almak ve/veya vermek, - Ulusal ve uluslararası alanda
kamuya ve özel sektöre her türlü eğitimleri vermek ve belgelendirmek,
sertifika, mesleki yeterlilik yetki belgelerini tanzim etmek, gerektiğinde bu
işlemlerle ilgili hizmet alımı yapmak, - Dağıtım şirketlerinin talep etmesi
halinde bedeli karşılığında her türlü destek hizmetini vermek, - Enerji sektöründe oluşan yıllık
verileri değerlendirerek, yıllık veri ve istatistik kitabını hazırlamak, - Birim fiyat kitabını hazırlamak,
- Faaliyet konuları ile ilgili etüt,
planlama ve projeleri yapmak ve yaptırmak, buna bağlı olarak, tesislerin ve
sistemlerin kurulmasını sağlamak, - Faaliyet konularını
gerçekleştirmek üzere diğer gerçek ve tüzel kişilerle işbirliği ve koordinasyon
faaliyetlerini yapmak, - Bakanlık merkez teşkilatı ile
bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşların faaliyetleri ile ilgili olarak mevcut
ve ileride doğabilecek, e-Devlet uygulamalarıyla da doğrudan ilgili bulunan
Bilgi Teknoloji (BT) ve Operasyonel Teknoloji (OT) ile ilgili her türlü siber
güvenlik, sistem, yazılım, donanım, cihaz, lisans, patent, hak, proje ve
benzeri diğer çalışmalarının yapılması/yaptırılması ve bunlarla ilgili bedeli
mukabili kullandırılması, - Faaliyet konuları ile ilgili her
türlü mal ve hizmetleri yurt içinden ve yurt dışından tedarik etmek, - Faaliyet konuları ile ilgili
olarak gerekli sistem ve makine teçhizat konularında araştırma-geliştirme
çalışmaları yapmak, yurt içi imkânlarını göz önüne alarak gerektiğinde bunları
imal etmek veya ettirmek, - Faaliyet konuları ile ilgili
menkul ve gayrimenkuller ile her türlü ayni ve fikri hakları tasarruf etmek,
menkul ve gayrimenkul satmak, satın almak, kiralamak ve kiraya vermek, - Dağıtım varlıklarının
sigortalanması ve güvence altına alınması ile ilgili faaliyetlerde bulunmak, - Faaliyetlerini gerçekleştirirken
hizmet alımı yapmak, - 6446 sayılı Elektrik Piyasası
Kanunu ile ilgili mevzuat ile verilen ve verilecek olan diğer görevleri yapmak
ve yükümlülükleri yerine getirmek, - Faaliyetlerinin gerektirdiği diğer
mevzuattan kaynaklanan işleri yapmak. - Teşekkül yukarıda belirtilen amaç
ve faaliyetlerini doğrudan doğruya merkez ve bağlı şirket, bölge müdürlükleri
veya belirlenecek diğer birimler eliyle yapabilir ve/veya üçüncü şahıslar
aracılığı ile yerine getirilir. - Bu maddenin ikinci fıkrasının (c)
bendindeki yapılan faaliyetler için bedel alınması uygulaması 2019 yılı
başından itibaren başlar.
Yukarıda belirtildiği üzere Madde-6 ile TEDAŞ Ana Statüsü’nün
birinci kısmına ilişkin açıklamalar tamamlanmıştır. 14.02.2018 tarih ve 30332
sayılı Resmî Gazate’de iki kısımdan oluşan TEDAŞ’ın ana statüsü tanımlamasında
İkinci Kısım’da teşekküle ilişkin aşağıda yer alan maddelerin açıklaması yer
almaktadır. Bu yazı kapsamında TEDAŞ’ın faaliyet konularına ağırlık verilmesi
sebebiyle aşağıdaki konular için ilgili Resmî Gazete’ye bakılması daha sağlıklı
olacaktır.
- Teşekkülün organları,
- Teşekkülün yönetim kurulunun
toplanması, - Teşekkülün Genel Müdürlüğü,
- Müesseseler, Bağlı Ortaklıklar ve
İştirakler - Mali Hükümler, Tasfiye ve Denetim
TEDAŞ’ın tarihi geçmişini ve bu yazının yayımlandığı tarih
itibariyle amaç ve faaliyet konularını 14.02.2018 tarih ve 30332 sayılı Resmî
Gazete temel alarak açıklanmıştır.
Kaynakça:
- T.C. Resmî Gazete Resmî Web Sitesi
- T.C. Devlet Personel BaşkanlığıResmî Web Sitesi
- TEDAŞ Resmî Web Sitesi
- TEİAŞ Resmî Web Sitesi
- EPDK Resmî Web Sitesi
Yorumlar
Yorum Gönder