Bugün arabayla çıkmazsak mı?

Bunu sanırım büyük şehirlerde yaşayanlarımız pek çok kezsöylediği bir cümledir. Özellikle yolda geçen süre, diğer sürücülerialışkanlıkları, park yeri bulamam ve benzeri düşünceleri devamlı olarakaklımızdan çıkmamaktadır.

Peki bunun en sıkıntılı noktası benim için hep “park etme”konusunu olmuştur. Hani çıktık evden, bu sefer nereye bıraksak aracı? Sokağabıraksak, güvenli mi? Otopark veya yollardaki resmi park yerlerinde boş yer varmıdır? AVM otoparklarında bile ciddi zaman kaybı yaşanmakta ve arayışlar birtürlü son bulmamaktadır.

Park yeri için harcananlar….

Belki sadece zaman diyen çıkabilir, kimisi uzantısı olanyakıt tüketimi ve hava kirliğini de düşünebilir.

Libelium (www.libelium.com) tarafındanyayınlanan “Akıllı Park IoT Çözüm” kısa raporunda ifade edildiği gibi, trafiktepark yeri aramak için günde ortalama 10 dk. harcanmaktadır. İBB tarafındanyapılan bir istatistik çalışmada bunun İstanbul için 12 dk. ya çıktığınıgöstermektedir.

Günlük 10 dk.bile olsa, yıllık bazda 3.650 dk / 61saat / 2,5 gün harcamaktadır! Yurtdışındaki değerler de bundan aşağıyakalır değil. Tabi bunu bir defa değil de pek çok kez yapmak zorundakaldığımızda ömrümüzden günler çalınmaktadır.

Bu süre boyunca yapılan yakıt harcaması, havaya salınan CO₂ve hava kirliliği de cabası.

Harcanan yakıt miktarı

Bunun için temel veri ne yazık ki bulamadım. Basitmatematiksel denklemlerle yanıt bulmaya çalıştım.

Bir araç park yeri ararken ortalama 40 km/saat kullandığını,5lt/100 km ve ortalama CO2 salınım ise 132 gr/km esas alınabileceği 25 Eylül2017 de kabul edilen “Sakarya şehri için dış ve iç yönlendirmeli rezervasyontabanlı otopark yönetim sistemi tasarımı ve sistem başarımı” Sakarya ÜniversitesindenMetin Varan ve Ceylan Karakuş ın çalışmasını dikkate aldım.

10 dk olarak kabul edeceğimiz park yeri arama süresince,günlük ortalama ile 6,7 km yol alınmaktadır. Kullanılan yakıt miktarı iseyaklaşık 0,33 lt olmaktadır. Ortalama yakıt fiyatları Eylül 2018 de 6,30 – 6,90TL arası değişmektedir. En düşük değeri ele alırsak (motorin / dizel fiyatı) 2 TL / gün, yani araç başına yıllık 730 TL harcanır.

İBB nin 2016 verilerine göre İstanbul da toplam araç sayısı 4 Milyon ve bunu 2,6 Milyon u iseotomobil kullanıcısıdır. Yıllık park alanı aramak için harcanan bedel çokçarpıcı 1,9 Milyar TL yibulmaktadır. Yabancı para biriminde ifade etmek istersek, İstanbul da park yeribulmak için günlük harcanan sadece 10 dk, ekonomiye 250 Milyon Euro / 290 Milyon Dolar yük getirmektedir.

Türkiye genelinebakıldığından TÜİK verilerine göre 2018 Nisan ayında toplam 12.130.000 otomobile ile park yeriarama için geçen süre günlük 10 dk bile olsa harcanan yakıt eşdeğer bedeli 8,8 Milyar TL (1,2 Milyar Euro/1,3 Milyar Dolar) yeulaşmaktadır.

Havamız ne kadar kirlenmektedir?

Harcanan rakamın boyutu yanında kirlilik de dikkate değer.6,7 km de açığa çıkan ortalama 132 gr/km de 884,4 gr / araç başına. 12.130.00otomobil ile bu değer 10.700 ton CO₂ olarak görülür. İstanbul bunakatkısı ise 2.300 ton CO₂ olmaktadır.

İngiltere de yayınlanan “The Guardian” ın 13 Ağustos 2018tarihli yazısına göre, CO₂ in bir tonu Avrupa da 18 Euro değerbulmaktadır. Henüz resmi olarak borsa kurulmamış olsa bile, park etmenin karbonemisyon değeri uluslararası piyasalarda İstanbul için 41.400 Euro, Türkiyegeneli için ise 192.600 Euro değer görmektedir.

Şubat 2017 de İSBAK tarafından düzenlenen “Akıllı Şehirİstanbul” Çalıştayları sırasında Türkiye de ortalama tüketilen kişi başınakarbon miktarı 1.757 ton olarak ifade edilmektedir. Park yeri için yapılanemisyon İstanbul için 23 haneye, Türkiye genelinde ise yaklaşık 110 haneninkarbon emisyonuna denktir.

Ne yapılabilir?

“En iyisi araba kullanmamak” seslerini duyuyor gibiyim. Neyazık ki İstanbul gibi metropollerde henüz toplu taşıma Avrupa seviyelerinde vekonforuna ulaşmış değil, hem her yerden kolayca binilemiyor ve aşırıkalabalıktan olmaktadır. Yazın özellikle çekilmemektedir.

Diğer bir alternatif ise İSPARK tarafından başarılı birşekilde başlatılan mobil uygulamanın geliştirilmesini örnek verebilirim.Geçtiğimiz aylarda park yeri bulabilir miyim endişesiyle uygulamayı kullandım.Hem doğru çıktı hem de kullanımı oldukça kolay oldu. Park yerlerini ve anlıkdoluluk (!) durumlarını göstermektedir. Anlık dediğime lütfen dikkat edin, parkyerleri dolma alışkanlığını göstermektedir.

Bu uygulama da henüz (benim bildiğim kadarıyla) park yerirezervasyonu yapılmamaktadır. Eklenmesi durumunda ise çok ciddi bir katmadeğer, hatta şehire ek bir gelir kapısı olacaktır.

Akıllı Park Çözümleri

Rezervasyon uygulamasını yapabilmek için elbette yeniuygulama ve teknolojilere gerek duyulmaktadır.

IoT tabanlı akıllı park çözümleri burada ciddi bir avantajsağlayacaktır. Gömülü veya yüzeye monte edilen çözümleri araçların varlığınıalgılamakta ve bağlandıkları haberleşme çözümü ile merkeze veri iletmektedir.Bilgiler de sonra mobil uygulamaya aktarılır. Aslında buraya kadar İSPARK ınuygulaması ile aynı. Buna rezervasyon seçeneği de eklenmelidir. Rezervasyon ilkaşamalarda ancak kapalı alanlarda veya “kapalı iz” / alan yapısındakullanılabilir. Sokak park alanlarında bunun uygulanması pek mümkün olmayacaktır(bir süreliğine). Haberleşme teknolojisi ise çok çeşitlidir. Daha öncekiyazılarımda LPWAN içinde çözülmesi en uygun olacağını ifade etmiştim.

Peki park alanından hatalı park edenler, birden fazlaaraçlık yeri kapatanlara da bir çözüm yok mu? Var aslında, yere uygulanan parkçözümlerin burada da bir artısı var. Hatalı park eden, çizgi üzerine park eden,birden fazla araçlık yeri kapatan araçlar v.b. ek ücret, bir nevi CEZAuygulanabilir. Sanırım içimizde herhangi birisinin ceza ödemek durumundakalırsa park alışkanlıklarına dikkat etmeye başlayacaktır.

Türkiye de bazı denemelerin yapıldığını hatırlıyorum, amaneden devamı gelmedi veya uygulanamadığı konusunda yeterince bilgi sahibideğilim.

Park yeri beğenirken, yeniden düşünelim

Yukarıdaki bulgulardan sonra artık park yeri beğenmekkonusunda eskisi kadar seçici olmayacağım kesin. Tekil kullanıcı olarak her nekadar yıllık 2,5 gün ve 730 TL lik bir harcama olsa bile, ülke için inanılmazbir gelir kaynağı olduğu bir gerçektir. Elbette rakamlar sıfırlanamaz, ancaksadece %10 luk bir azaltma bile İstanbul da 190 Milyon TL lik bir tasarrufsağlamaktadır (Türkiye genelinde bu rakam 880 Milyon TL olur). Akıllı parksistemleri için yapılacak olası yatırım miktarı kendisini çok rahatlıklafinanse edebilir ve çok kısa sürede de kendini geriye ödeyebilir (park yeriücretleri v.b. ile).

Açıkçası olanaklar dahilinde toplu taşıma kullanabilirseniz,vaz geçmeyin, hatta benim gibi bisikletle yol almaya çalışın, sağlığınız dayerine gelir.

Gökhan Yanmaz

İstanbul / Eylül 2018